W 1994 roku Johann Olav Koss został sportowym bohaterem Norwegii. Trzy złote medale i trzy rekordy świata wywalczone podczas igrzysk w Lillehammer były dowodem wysokiej, sportowej formy. Po igrzyskach zrobił coś jeszcze — pomógł tym, którzy nie mieli powodów do świętowania…

Rok 1994. Zimowe igrzyska olimpijskie. Norwegowie byli w ekstazie. Oglądali historyczne obrazki – u siebie – w Lillehammer. Tydzień należał do ich panczenisty, Johanna Olava Kossa.

Pierwszy skalp

Pięć złotych medali olimpijskich na jednej imprezie zdobył Eric Heiden. Rzecz miała miejsce w Lake Placid, w 1980 roku. Amerykanin zamienił wtedy lodowy tor w swoją twierdzę. I przy okazji przeszedł do historii olimpizmu. Czternaście lat później łyżwiarstwo szybkie nie było jednak taką samą dyscypliną. A już szczególnie w Norwegii, w której ma wieloletnie tradycje. Było popularniejsze, bardziej profesjonale i konkurencyjne…

Johann Olav Koss był sportowcem z krwi i kości. Od dziecka marzył o poważnych startach i o tytułach. Stawiał sobie cele, a później konsekwentnie je realizował. Kiedy dowiedział się, że najważniejsza sportowa impreza czterolecia zawita w jego ojczyźnie, myślał tylko o tym, bo olimpijskie złoto zdobyć przed rodakami. Ale nie wszystko układało się tak, jakby sobie tego życzył.

Pierwszy olimpijski start Kossa miał miejsce w Albertville w 1992. Po rekonwalescencji, gdzie tuż przed zmaganiami trafił do szpitala z zapaleniem trzustki, został mistrzem olimpijskim. W bardzo wyrównanym biegu na 1500 metrów, tylko o cztery setne sekundy pokonał kolegę z kadry, Ådne Søndråla i dziewięć setnych Leo Vissera z Holandii.

|Czytaj też: Obiecał umierającej siostrze olimpijski medal. Niezwykła historia Dana Jansena

Trzy złota, trzy rekordy

Przedolimpijskie starty w 1994 roku zwiastowały problemy z formą. Na mistrzostwach Europy Johann zajął czwarte miejsce w biegu na pięć kilometrów. Czas uciekał, a on potrzebował bodźca, jakiejś zmiany, która pomoże mu poprawić dyspozycję. Znalazł ją w wyjeździe do Afryki, gdzie pomagał dzieciom. Po powrocie do treningów – z dnia na dzień – zauważył postępy.

Oczekiwania wobec niego były ogromne. Rodacy liczyli na jedną chwilę ekstazy. Otrzymali aż trzy…

W biegu olimpijskim w Hamar Koss najpierw wygrał zmagania na 5000 metrów z rekordem świata 6:34,96. Trzy dni później ustanowił rekord świata na 1500 metrów, wygrywając z czasem 1:51,29. Na ostatnim dystansie 10 000 metrów pobił swój własny rekord świata o 13 sekund, przekraczając linię mety z czasem 13:30,55. Trzy złota! Trzy rekordy! W wypełnionej po sufit Hamar Olympiahall świętowano jak nigdy.

– Podczas każdego z moich biegów olimpijskich czułem się zupełnie inaczej. Chociaż wszystkie były bardzo poważne – wspominał.

W 1994 roku został wybrany Sportowcem Roku przez magazyn Sports Illustrated. Lillehammer dało mu więc spełnienie. Ale uświadomiło też, że nic nie trwa wiecznie. Że motywacja też nie jest czymś, co otrzymujesz na stałe. Po Lillehammer, mając ledwie 25 lat, Johann Olav Koss zakończył karierę sportową.

|Czytaj też: A miał nie startować. Åke Seyffarth i triumf w Sankt Moritz

Johann Olav Koss – człowiek o wielkim sercu

Potem bardzo zaangażował się w działalność humanitarną. W 1994 roku działał w organizacji Olympic Aid, która powstała w związku z igrzyskami w Lillehammer — początkowo wspierając rozdarte wojną Sarajewo, miasto które ledwie dziesięć lat wcześniej było organizatorem igrzysk. Formy wsparcia wymyślał różnorakie. Jedna z nich była szczególna.

Otóż flaga norweska, z którą Johann Olav Koss zrobił rundę honorową po zwycięstwie w biegu na 5000 m w trakcie igrzysk olimpijskich w Lillehammer, została sprzedana za 21 tysięcy koron norweskich (wówczas około 3 tys. dolarów) na aukcji na rzecz Pomocy Olimpijskiej dla Sarajewa. Mistrz olimpijski tak bardzo chciał się odwdzięczyć kupującemu, że dodatkowo złożył na fladze swój podpis. Ale to nie wszystko. Panczenista przekazał też na rzecz potrzebujących mieszkańców swoją premię olimpijską. Mówi się, że była to suma 30 tysięcy dolarów.

W Sarajewie trwały wtedy krwawe walki. Szacuje się, że w czasie jego oblężenia (w latach 1992-1996) zginęło lub zaginęło ok. 10 tysięcy osób. 15% z nich stanowiły dzieci.