Transfery piłkarskie stanowią jeden z najbardziej emocjonujących i kontrowersyjnych aspektów współczesnego futbolu. Które z nich zyskiwały status tego najwyższego?

W każdym okienku transferowym kibice z zapartym tchem śledzą ruchy swoich ulubionych zawodników, licząc na wzmocnienie składu ich drużyny. Jednak historia transferów sięga znacznie dalej niż najnowsze doniesienia z rynku. Ewolucja tej części piłkarskiego świata to fascynująca opowieść o zmieniających się przepisach, rosnących kwotach transferowych i wpływie finansów na rozwój futbolu.

Najdroższy transfer w piłce nożnej przed Wielką Wojną

Pierwszym profesjonalnym transferem, którego kwota zakupu osiągnęła 100 funtów (równowartość współczesnych 16000 funtów) było przejście Willy’ego Grovesa z West Bromwich Albion do Aston Villa w 1893 roku. Szkot pomógł nowemu zespołowi zdobyć pierwsze w historii mistrzostwo Anglii. Zagrał w 22 spotkaniach, w których zdobył 4 bramki. W listopadzie 1894 roku odszedł z klubu i wrócił do Szkocji, gdzie dołączył do zespołu Hibernian.

Przez kolejne lata kwoty transferów stopniowo rosły. Za Freda Wheldona Aston Villa zapłaciła w 1896 roku Small Heath (obecnie Birmingham City FC) między 350 a 500 funtów. 500 funtów kosztował Small Heath Ben Green w 1903 roku. Z kolei Sheffield United otrzymało w 1904 roku 520 funtów od Sunderland za Alfa Commona. W tym samym roku Newcastle United zapłaciło Sunderlandowi 700 funtów za szkockiego prawego obrońcę Andy’ego McCombiego.

Dwanaście lat po pęknięciu bariery 100 funtów, kwota transferu osiągnęła po raz pierwszy wartość dziesięć razy większą. Wszystko za sprawą wspomnianego Alfa Commona. Angielski napastnik przeniósł się z Sunderlandu do Middlesbrough, w którym przez pięć lat wystąpił 168 razy zdobywając 56 bramek. Wówczas był to najdroższy transfer piłkarza w dziejach.

W 1914 roku Percy Dawson kosztował Blackburn Rovers 2500 funtów. Zawodnik zagrał w 140 spotkaniach, zdobywając 71 bramek. Kolejne rekordy pojawiły się już w dwudziestoleciu międzywojennym.

Czytaj też: Najbrzydszy finał mistrzostw świata?

Argentyński rekord

Magiczną barierę 10.000 funtów przekroczył David Jack, który w 1928 roku zamienił Bolton Wanderers na Arsenal. Był to jego drugi rekord, bowiem w 1920 roku Bolton zapłaciło Plymouth Argyle 3500 funtów. Między 1920 a 1928 rokiem aż czterech zawodników biło rekordy. Byli to kolejno: Tom Hamilton (4600 funtów), Syd Puddefoot (5000 funtów), Warney Creswell (5500 funtów) oraz Bob Kelly (6500 funtów).

Rok 1932 przyniósł detronizację Wysp Brytyjskich w rekordowych transferach. 23-letni argentyński piłkarz Bernabé Ferreyra zamienił Tigre na River Plate za ok. 23.000 funtów. Gdyby ówczesną wartość pieniądza przełożyć na współczesność, kwota wynosiłaby ok. 1,4 mln. Ferreyra był piłkarzem, który w klubie grał pierwsze skrzypce. W 185 występach w barwach klubu z Buenos Aires, zdobył – według danych klubowych – aż 200 bramek. W reprezentacji Argentyny nie wiodło mu się jednak zbyt dobrze. W latach 1930-1937 zagrał raptem w czterech spotkaniach, nie zdobywając bramki. Zawodnik stał się z legendą River Plate oraz całego argentyńskiego futbolu. Karierę zakończył w 1939 roku, pozostając jednym z najskuteczniejszych piłkarzy w historii Ameryki Południowej.

Po drugiej wojnie światowej rekordy transferowe chwilowo powróciły do Zjednoczonego Królestwa. W 1949 roku Johnny Morris zamienił Manchester United na Derby Country za 24.000 funtów, a Eddie Quingley za 26.500 funtów przeniósł się z Sheffield Wednesday do Preston North End. Ostatni brytyjski rekord sprzed czasów komercjalizacji futbolu wyniósł 34.500 funtów – Jackie Seweel zamienił w 1951 roku Notts Country na Sheffield Wednesday. Rok wcześniej Walijczyk Trevor Ford za 30.000 funtów zamienił Aston Villa na Sunderland.

Czytaj też: Dzień, w którym Boski Diego okazał się człowiekiem

Włoska inwestycja w calcio

Następne pół wieku, z krótkimi przerwami, przyniosło rekordy transferowe z Italii. W 1952 roku Szwed Hans Jeppson zamienił Atalantę Bergamo na Napoli za  około 52.000 funtów. W zespole z Neapolu zagrał 112 razy zdobywając 52 bramki. W 1954 roku urugwajski napastnik Juan Schiaffino przeniósł się z Peñarol do AC Milan za 52 miliony lirów włoskich, czyli około 72.000 funtów. 1957 rok przyniósł kolejny rekord. Turyński Juventus zapłacił 10 milionów pesos argentyńskich River Plate za Omara Sívoriego (równowartość 91.000 funtów).

Lata 60. XX wieku obfitowały w gigantyczne – jak na tamte czasy – kwoty transferowe. Hiszpańska gwiazda Luis Suarez zamieniła FC Barcelonę na Inter za 25 milionów hiszpańskich peset (ok. 151.000 funtów). Za otrzymane pieniądze kataloński klub mógł spłacić znaczną część kredytu, za który powstał jeden z największych stadionów – Camp Nou. Suarez spędził w Mediolanie 10 sezonów, gdzie w 256 spotkaniach 42 razy trafił do siatki. Po przygodzie w Interze przeniósł się do Sampdorii, gdzie zakończył piłkarską karierę.

Ten transferowy rekord został poprawiony przez Angelo Sormaniego, który uchodził we Włoszech za „białego Pele”. W sezonie 1963/64 opuścił Mantovę i przywdział trykot AS Romy. Klub z Wiecznego Miasta wydał 500 milionów lirów włoskich (ok. 250.000 funtów). Inwestycja nie była udana. Zawodnik zagrał w „Giallorossich” 25 spotkań, zdobywając ledwie 6 bramek. Jego talent zabłysnął dopiero w Mediolanie, gdzie w latach 1965-70 rozegrał 132 spotkania, 45-krotnie trafiając do siatki rywali.

Kolejnym szczytowym osiągnięciem, tym razem o wartości ok. 300.000 funtów, był transfer Haralda Nielsena z Bolonii do Interu. Bariera 500.000 funtów padła za sprawą przenosin Pietro Anastasiego z Varese do Juventusu w 1968 roku.

Czytaj też: Paolo Rossi i tragedia Sarriá

najdroższy transfer w piłce nożnej: Więcej i więcej…

Włoski rekord przetrwał do roku 1973. Wtedy to, dość niespodziewanie, Johann Cruijff opuścił Ajax Amsterdam, trafiając do FC Barcelony. Legenda holenderskiej piłki kosztowała Dumę Katalonii 922.000 funtów. W Hiszpanii zagrał 5 sezonów, zdobywając 48 bramek w 143 występach, stając się jedną z legend klubu. Barierę miliona funtów jako pierwszy przekroczył Giuseppe Savoldi. W 1975 roku przeniósł się z Bolonii do Neapolu za 2 miliardy lirów (1,2 mln funtów). Trzy lata później Paolo Rossi zamienił Juventus na Vincenzę za ok. 1.7 mln £.

Największy transfer Paolo Rossiego przetrwał do czasów „Boskiego Diego”. Najpierw w 1982 roku FC Barcelona wyciągnęła go z Boca Juniors za 7,6 mln dolarów (5 mln funtów). Maradona spędził w Katalonii dwa sezony, gdzie zagrał 58 razy zdobywając 38 bramek i 23 asysty. Argentyński talent popadł w konflikt z prezesem, a później odniósł poważną kontuzję. W 1984 roku trafił do Napoli za 10,5 mln dolarów (ok. 6,8 mln funtów). We Włoszech również uzyskał status legendy. Zagrał 257 spotkań, zdobył 115 bramek i zaliczył 74 asysty. Diego Armando Maradona pomógł w zdobyciu dwóch mistrzostw Włoch, jednego zwycięstwa w Pucharze UEFA, a z reprezentacją zdobył Mistrzostwo Świata w 1986 roku, gdzie zasłynął choćby z „Ręki Boga”.

Rekord Diego Maradony został pobity w 1987 roku przez Ruuda Gullita, który zamienił PSV Eindhoven na AC Milan za 18 mln guldenów holenderskich (ok. 6,9 mln funtów). Tym samym najdroższy transfer piłkarski ponownie miał miejsce w Italii. W 1990 roku Roberto Baggio zamienił Fiorentinę zna Juventus za kwotę ok. 8 mln funtów.

W rekordy obfitował rok 1992. Wówczas Jean-Pierre Papin zamienił Marsylię na AC Milan za 10 mln funtów. Kilka dni później do Juventusu z Sampdorii trafił Gianluca Viali (za ok. 12,5 mln funtów). Niedługo później rekord powrócił do Mediolanu. Gianluigi Lentini przyszedł do „Rossonerich” z Torino za 18 miliardów lir (ok. 13 mln funtów).

Kolejne rekordy padły w 1996 roku. Najpierw Ronaldo Nazario de Lima trafił z PSV Eindhoven do Barcelony za ok. 13,2 mln funtów. Kilkanaście dni później Alan Shearer zamienił Blackburn Rovers na Newcastle za 15 mln funtów. Rekord transferowy na rok powrócił do Anglii, by w 1997 roku, za sprawą brazylijskiego Ronaldo, ponownie wrócić do Włoch. Barcelona otrzymała od Interu Mediolan 26,5 mln euro. Brazylijczyk bardzo często łapał kontuzje, ale gdy grał, był nie do zatrzymania. Stał się jedną z legend brazylijskiej piłki, a także zapisał się w annałach europejskiego futbolu. Rok 1998 przyniósł transfer Denilsona z Sao Paulo do Betisu Sevilla za 30 mln euro. Ten Brazylijczyk w Europie wielkiej kariery nie zrobił, jednak rozpoznawalność dało mu zdobycie tytułu mistrzów świata z Brazylią w 2002 roku.

Galacticos i petrodolary

W 1999 roku Christian Vieri zamienił rzymskie Lazio na mediolański Inter za 46,5 mln euro. Ostatni „włoski” rekord należał do Hernana Crespo, który w 2000 roku z Parmy trafił do Lazio za 56,8 mln euro. Jeszcze w 2000 roku doszło do niespodziewanego transferu. Otóż Luis Figo w kontrowersyjnych okolicznościach odszedł z FC Barcelony do Realu Madryt za 60 mln euro. Do słynnego Galacticos w 2001 roku trafił Zinedine Zidane. Hiszpański klub przeszedł z Juventusu za 77,5 mln euro. Rekord ten, mimo wielkich transferów Realu Madryt, przetrwał do 2009 roku.

Wówczas świat futbolu był świadkiem dwóch wielkich transferów. Do Królewskich najpierw dołączył Kaka, za którego AC Milan otrzymał 69,5 mln euro, natomiast niekwestionowanym rekordzistą stał się transfer Cristiano Ronaldo, za którego Manchester United otrzymał 94 mln euro. Portugalczyk pomógł Realowi w zdobyciu m.in. 4 tytułów Ligi Mistrzów UEFA czy 2 mistrzostw Hiszpanii. W stolicy Hiszpanii rozegrał 438 spotkań zdobywając 450 bramek i 132 razy asystując. Stał się jednym z najlepszych piłkarzy w historii. W sukcesach CR7 pomógł inny zawodnik, który w 2013 roku wzmocnił szeregi Królewskich. Mowa o Garecie Bale’u, który do Hiszpanii trafił z Tottenhamu Hotspur za 101 mln euro. Bale stworzył niesamowity tercet razem z wspomnianym Ronaldo oraz francuskim napastnikiem – Karimem Benzemą.

W 2016 roku po wicemistrzostwie Europy zdobytym przez Francję, Juventus Turyn na Manchester United zamienił Paul Pogba. Angielski klub zapłacił za niego 105 mln euro. Francuz rozegrał wcześniej trzy spotkania w barwach „Czerwonych Diabłów”, a rekordowy transfer był jego drugą przygodą z angielską piłką. W czerwonej części Manchesteru rozegrał 154 spotkania i zdobył 29 bramek. Największym sukcesem było niewątpliwie mistrzostwo świata z Francją w 2018 roku. W 2022 roku przeniósł się do Juventusu, a obecnie odbywa karę czteroletniej dyskwalifikacji w związku ze złapaniem go na stosowaniu dopingu w 2023 roku.

Najdroższy transfer w piłce nożnej obecnie to ten Neymara do Paris Saint Germain, który stał się faktem 3 sierpnia 2017 roku. Brazylijczyk zamienił FC Barcelonę na francuski klub za 222 miliony euro! Jeden z najbardziej utalentowanych zawodników w historii opuścił Barcelonę w szczycie kariery. Rok później PSG dokonało równie wielkiego, jednak nie rekordowego transferu – za 180 mln euro do klubu trafił Kylian Mbappe. Francuski klub wspierany katarskimi petrodolarami na własnym podwórku stał się potworem nie do pokonania. W Europie nie osiągnął jednak wielkich sukcesów – w 2020 roku awansował do finału Ligi Mistrzów, gdzie musiał uznać wyższość Bayernu Monachium. Neymar Jr. Odszedł z Francji do arabskiego Al-Hilal, jednak po serii kontuzji zakończył sportową karierę.

Rekord transferowy Neymara do dziś nie został pobity, jednak wiele wskazuje na to, że w erze niemal całkowitej komercjalizacji futbolu oraz przenoszenia wydarzeń na bogaty Bliski Wschód 222 mln euro zostaną niebawem pobite. Kilkoro zawodników ma w kontraktach wysokie klauzule wykupu. Kolejnymi magicznymi barierami będą kwoty 250 mln, 500 mln. Bariera 1 miliarda euro jest jednak – póki co – w sferze niepoprawnych marzeń, gdyż żadnemu z zespołów takie transfery zwyczajnie się kalkulują…