Historia piłki nożnej to zawiły i ciekawy splot wydarzeń. Trudno jednak szukać początków nowoczesnego futbolu tylko w angielskiej rewolucji przemysłowej. Wszystko zaczęło się dużo, dużo wcześniej…
Historia piłki nożnej: futbol sprzed wieków
Początków kopania w kulisty przedmiot, znany dzisiaj piłką, można doszukać się w Chinach i Japonii. W obu państwach, około 2000 lat przed narodzeniem Chrystusa, prafutbol cieszył społeczeństwa, lecz miał inne dlań znaczenie. Chińczycy traktowali rozgrywki piłkarskie jako element zaprawy wojskowej. Armia Cesarza Huang Ti poprzez tę grę uczyła się zręczności, dyscypliny oraz tworzyła ducha zespołowego, niezbędnego w czasie prowadzenia batalii.[1] Z goła odmienny stosunek do futbolu mieli Japończycy. Ich piłka nożna, zwana „Kemari” [2], miała charakter religijny i skierowana była wyłącznie do wyższej, wykształconej warstwy społecznej.[3]
Piłkę kopano również w starożytnej Grecji i Rzymie. Rzymska odmiana – harpastum – była zaledwie sportem uzupełniającym. Popularniejsze okazały się wyścigi rydwanów, czy walki gladiatorów. Mieszkańcy Hellady także zepchnęli futbol na ubocze. Organizowane w Atenach igrzyska były ciekawsze niż bezsensowne kopanie w skórzaną kulę. Również w średniowiecznych państwach próżno szukać pasjonatów futbolu. Co prawda grywano w piłkę we Francji czy włoskiej Florencji, ale nigdy nie robiono tego z taką miłością i na taką skalę jak współcześnie.[4]
Historia piłki nożnej: angielscy ojcowie
Przełomowe okazało dotarcie piłkarstwa do Wielkiej Brytanii. Brytyjskie początki futbolu nie należały jednak do łatwych. W XIV wieku król Edward II prawnie zakazał gry w piłkę nożną. Przyczyn takiego posunięcia upatrywać należy w skargach, jakie płynęły na królewski dwór, ze strony mieszczan. Podobnie postąpił Henryk VIII w XVI wieku. Jego zakaz miał jednak inne podłoże. Otóż monarcha ten bardzo cenił sobie świetne wyszkolenie łuczników, a młodzież angielska zamiast uczyć się strzelać z łuku, uczyła się strzelać, ale w piłkę. Więc władca futbol tępił.[5]
Dopiero XIX wiek przyniósł istotne zmiany, które skłoniły rządzących Wielką Brytanią do zmiany stosunku do piłki nożnej. Będąca wówczas światowym mocarstwem Anglia przechodziła zmiany społeczne. Klasa robotnicza zyskała status najbardziej reprezentatywnej, a to właśnie w jej szeregach było wielu miłośników piłki kopanej. Sport ten nie był też obojętny studentom, gdyż rozwijano szkolnictwo, a piłka nożna stała się jedną z dyscyplin wprowadzonych do szkół.[6] Drugim bodźcem, który zmienił nastawienie władz do footballu[7] były wydarzenia roku 1831.
Wyspy Brytyjskie nawiedziła wtedy epidemia cholery, która pochłonęła wiele istnień ludzkich. Dodatkowo Anglicy nie byli skorzy do dbania o higienę osobistą, co prowadziło do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Zaczęto rozumieć, że czynne uprawianie sportu jest lekarstwem na zaistniałe w społeczeństwie zło. Do zdrowotnej kampanii włączył się Sheffield FC uznawany jest za pierwszy klub piłkarski.również Kościół. Wszystkie te wydarzenia dały podwaliny pod nowoczesny futbol, a także ułatwiły zakładanie pierwszych klubów piłkarskich.[8] Mając tak przygotowany grunt, piłka nożna zaczęła rozwijać się w imponująco szybkim tempie. 24 października 1857 roku w miasteczku Sheffield grupa studentów z internatu Harrow założyła pierwszą drużynę piłkarską – FC Sheffield. Ta data uznana została za narodziny nowoczesnego futbolu.[9]
Czytaj też: Historia koszykówki: początek
Regulacje i pierwsze „wielkie” mecze
Następne kluby powstawały „jak grzyby po deszczu”. W 1863 roku było ich już na tyle dużo, że w Londynie powołano do życia The Football Association – pierwszy na świecie związek piłkarski. W tym samym czasie jasno określono zasady gry: zakazano m.in. dotykania piłki ręką, a także określono, kiedy zawodnik staje na spalonym, jakie rozmiary winna mieć bramka, czy też, jaki krój stroju przywdzieją zawodnicy. Siedem lat później ustalono, że drużyna piłkarska musi liczyć jedenastu zawodników.[10]
30 listopada 1872 roku w Glasgow naprzeciw siebie stanęły, po raz pierwszy w historii, dwie reprezentacje krajowe – Szkocji i Anglii. Chaotyczne spotkanie zakończyło się wynikiem bezbramkowym. Kilka lat później, w 1888 roku William McGregor wynalazł rozgrywki ligowe. Szkot widząc brak regularności w organizowaniu meczów oraz ogromny popyt na oglądanie piłkarzy w akcji, wystosował listy do kilkunastu angielskich drużyn z propozycją zastosowania nowego systemu spotkań. Owa propozycja spotkała się z uznaniem i niemal natychmiast wprowadzono ją w życie.[11] Tak skonstruowana otoczka futbolu: z ligą, związkiem sportowym, jasnymi zasadami rozgrywania spotkań stała się angielskim towarem eksportowym. Niemal wszędzie, na całym świecie gdzie pojawiał się Brytyjczyk – pojawiała się nowoczesna wersja piłki kopanej. Statkami pod angielską banderą dopłynęła do obu Ameryk, pociągami dojechała do najdalszych zakątków Europy i dalej do Azji, Australii i Afryki. Ekspansja tego sportu przebiegała w niezwykle szybkim tempie i oczywiście nie mogła ominąć, będącej pod zaborami Polski.
Nim jednak naród nad Wisłą odzyskał niepodległość i powołano PZPN, w Paryżu utworzono Fédération Internationale de Football Association[12], w skrócie FIFA. Inicjalnymi celami tej międzynarodowej organizacji, powstałej w 1904 roku było ułatwienie współpracy pomiędzy tworzonymi związkami krajowymi, uchwalenie statutu, zorganizowanie turnieju o mistrzostwo świata, czy też utworzenie jednolitych, ogólnoświatowych przepisów gry w piłkę nożną. W paryskim spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele siedmiu państw: Francji, Belgii, Hiszpanii, Danii, Holandii, Szwecji i Szwajcarii. Spośród nich wybrano pierwszego Prezydenta FIFA, którym został Francuz Robert Guerin. Od tego momentu federacja zaczyna się rozrastać. Status członka rokrocznie uzyskuje kilka państw. Na dzień dzisiejszy FIFA zrzesza 208 krajowych związków piłkarskich, z całego świata.[13]
Tekst jest fragmentem pracy licencjackiej „PZPN a polityka” mojego autorstwa.
Polecam:
www.beskidzkapilka.pl
Źródła:
[1] Praca zbiorowa, Kronika Sportu, wyd. Kronika, Warszawa 1993, s. 25.
[2] Rozgrywki prowadzono na terenach świątyń. Gracze podbijali piłkę stojąc w kręgu do momentu, aż ta upadnie na ziemię. Sama futbolówka była słabo napompowana. Reguły japońskiego futbolu nie przewidywały bramek, linii autowych, sędziów i innych znanych współcześnie elementów, pozwalających na rozegranie meczu piłki nożnej.
[3] Praca zbiorowa, Kronika Sportu, wyd. Kronika, Warszawa 1993, s. 25.
[4] S. Sczepłek, Moja historia futbolu: Świat, wyd. Presspublica, Warszawa 2007, s. 12
[5] Tamże, s. 12 – 13
[6] www. historiafutbolu.fm.interia.pl
[7] Angielskie termin określający piłkę nożną.
[8] S. Sczepłek, Moja historia futbolu: Świat, wyd. Presspublica, Warszawa 2007, s. 14 – 15
[9] Praca zbiorowa, Kronika Sportu, wyd. Kronika, Warszawa 1993, s. 138.
[10] Praca zbiorowa, Kronika Sportu, wyd. Kronika, Warszawa 1993, s. 149.
[11] S. Sczepłek, Moja historia futbolu: Świat, wyd. Presspublica, Warszawa 2007, s. 18 -19
[12] Polskie znaczenie: Międzynarodowa Federacja Związków Piłki Nożnej
[13] www.fifa.com
